De Moderne Medezeggenschapsprofessional

De maand van de medezeggenschap is geopend! De medezeggenschapspartijen hebben de handen ineen geslagen en zetten in november 2021 medezeggenschap op de agenda. Zo ook de BVMP als beroepsvereniging voor medezeggenschapsprofessionals. De BVMP bestaat uit trainers, adviseurs, ambtelijk secretarissen, juristen, advocaten etc. die dagelijks bezig zijn met medezeggenschap. Wekelijks zal er een blog verschijnen waarin wordt ingegaan op ontwikkelingen binnen de medezeggenschap. Aan mij als voorzitter de eer om de aftrap te doen, waarbij ik mijn persoonlijke bevindingen deel over moderne medezeggenschap en de moderne medezeggenschapsprofessional. 

Medezeggenschap is al lange tijd onderdeel van onze maatschappij. Dit zie je terug in vele vormen: burgers die participeren in de politiek, werknemers die meepraten met de werkgever, studenten die inspraak hebben bij de onderwijsinstelling, ouders die meedenken over de kinderopvang en ga zo maar door. Hoewel medezeggenschap een breed bereik heeft, wordt medezeggenschap toch vaak geassocieerd met de ondernemingsraad en de rechten en plichten die voortvloeien uit de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Daar zoom ik dan ook verder op in.

De eerste WOR is in 1950 ingevoerd en sindsdien een aantal keer gewijzigd. Die wijzigingen zijn vaak het gevolg geweest van sociale en maatschappelijke ontwikkelingen. Dat is begrijpelijk. Nog steeds wordt regelmatig de vraag gesteld of de WOR moderne medezeggenschap wel mogelijk maakt. Ik vraag mij daarbij dan af: wat is moderne medezeggenschap? Als ik kijk naar de ontwikkelingen die zich in de maatschappij voordoen zoals de flexibilisering op de arbeidsmarkt, de ingrijpende wijziging van het pensioenstelsel, digitalisering en de bijbehorende technologische ontwikkelingen maar ook de energie- en klimaattransitie, dan heeft moderne medezeggenschap enerzijds betrekking op nieuwe onderwerpen en anderzijds op nieuwe vormen van medezeggenschap. Is de medezeggenschap in Nederland daar klaar voor?

Daar is een belangrijke rol weggelegd voor de medezeggenschapsprofessional. Nieuwe onderwerpen binnen de medezeggenschap en vormen van medezeggenschap zullen onderdeel worden van de dagelijkse advisering en training. Dit is uiteraard sterk afhankelijk van de ondernemingen waarin de medezeggenschap een plek heeft én effectief zou moeten zijn. Voor de ene onderneming betekent dit van de traditionele medezeggenschap met een ondernemingsraad naar directe participatie op de werkvloer. Voor de andere onderneming blijft de formele medezeggenschap bestaan, maar wordt de werkwijze veel digitaler. En weer een andere onderneming wil nieuwe – moderne – onderwerpen op de agenda, denk daarbij aan de totstandkoming van arbeidsvoorwaarden met de ondernemingsraad of het invoeren van een zorgvuldig governancemodel. Al deze ontwikkelingen dragen bij aan de verdere professionalisering van de medezeggenschap, de ondernemingsraad, de onderneming én de medezeggenschapsprofessional.

Daarmee wordt ook de medezeggenschapsprofessional geconfronteerd met een moderniseringsslag. Nieuwe vormen van begeleiding en training, waarbij ook meer aandacht is voor samenwerking en cultuur binnen de onderneming en ondernemingsraad. Menig medezeggenschapsprofessional zal daar – waarschijnlijk al deels onbewust – mee te maken hebben of krijgen. Maar dat niet alleen. De medezeggenschapsprofessional zal ook kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van medezeggenschap bij maatschappelijk relevante onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan de flexibilisering op de arbeidsmarkt – een onderwerp dat mij als professional erg aanspreekt – en de ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving, het concept Wetboek van Werk en de rapportages van de Commissie Borstlap. Een nieuwe vorm van het reguleren van werken, maar welke vorm van inspraak en medezeggenschap past daarbij? Dit soort vragen zijn denkbaar bij vele onderwerpen. De medezeggenschapsprofessional kan bijdragen aan de beantwoording daarvan, althans om maar in dezelfde termen te blijven: adviseren bij belangrijke maatschappelijke thema’s over de rol die de medezeggenschap daarbij zou kunnen innemen. Iedere professional vanuit zijn of haar expertise. 

Samenwerking met elkaar wordt steeds belangrijker, juist ook voor medezeggenschapsprofessionals. Je hoeft geen kameleon of schaap met vijf poten te zijn als trainer of adviseur. Je kunt gebruik maken van elkaars expertise om zo gezamenlijk in te spelen op dat wat ‘moderne’ medezeggenschap wordt genoemd. Voor iedere onderneming en ondernemingsraad heeft dat een andere betekenis, zolang de medezeggenschapsprofessional dat ziet en zijn of haar bijdrage daaraan kan leveren, bevordert dit de medezeggenschap in Nederland. Daarmee ontwikkelt niet alleen de medezeggenschap zich naar de ‘moderne’ vormen van medezeggenschap, ook de moderne medezeggenschapsprofessional lijkt geboren! 

mr. Renate Vink-Dijkstra

Voorzitter bestuur BVMP

Advocaat Arbeid, Medezeggenschap & Pensioen De Clercq Advocaten Notariaat